Verantwoordelijke medewerkers, hoe zit dat eigenlijk?

Door: Flores van Emmerik managing partner

Wij horen regelmatig van opdrachtgevers de roep om verantwoordelijke medewerkers. Maar wat is verantwoordelijkheid eigenlijk? En hoe creëer je een omgeving die verantwoordelijkheid nemen stimuleert?

Sociale en psychologische verantwoordelijkheid

Taalkundig is het zo dat je voor iets de verantwoordelijkheid hebt, neemt of draagt.

In het dagelijkse leven hebben we wetten en regels die ons vertellen waarvoor we wel en niet verantwoordelijk zijn. En als we in de fout gaan, worden er sancties opgelegd.

Behalve dat je kan kiezen of je je wel of niet aan de wet houdt, is er ook nog iets als een morele grens die je wel of niet over kunt gaan. Verantwoordelijkheid is zowel een sociaal als een maatschappelijk begrip, met een moreel tintje. We veroordelen mensen die hun verantwoordelijkheid niet nemen.

Verder helpt verantwoordelijk gedrag je: door je te houden aan je eigen regels en morele kompas, houd je je leven overzichtelijk. En soms ook gemakkelijker: het herstellen van een fout geeft niet alleen een beter gevoel maar is vaak ook handig. Wie nooit steelt, hoeft ook nooit angstig over zijn schouder te kijken.

In werksituaties gaat het er dan meestal om dat men wil dat de verantwoordelijke medewerkers zich niet beperken tot het plichtmatig uitoefenen van het minimaal noodzakelijke, maar zich zo betrokken voelen dat zij iets meer doen. De ‘extra mile’. Niet gaan voor het zesje. Een medewerker met verantwoordelijkheidsgevoel zet zich in (goede prestatiemotivatie), toont initiatief, pakt problemen aan, ziet en benut kansen.

Een werkomgeving die verantwoordelijkheid stimuleert

Je kunt verantwoordelijkheidsgevoel op verschillende manieren stimuleren.

1. Een inspirerend doel is als eerste noodzakelijk. Hard werken en initiatief tonen is beter mogelijk als je weet waar het voor is.
2. Ten tweede kan de organisatie verantwoordelijkheidsgevoel stimuleren door domweg verantwoordelijkheid te geven: als mensen de verantwoordelijkheid krijgen, zal dat vaak motiverend zijn. Vooral als het (om in Winnie the Pooh termen te spreken) de juiste soort verantwoordelijkheid is. Net ietsje meer dan iemand misschien eigenlijk verwacht, maar niet buiten het competentiebereik: zo kun je een gevoel van flow bij de medewerker stimuleren.
3. Ten derde door het bekrachtigen van de gewenste uitkomsten. Dat klinkt gemakkelijk, maar is in de praktijk heel moeilijk. Als mensen initiatieven tonen, kunnen ze soms met verrassende voorstellen komen. Tja, en die moet je dan dus niet automatisch de kop in drukken.

Kortom, ik geloof niet dat verantwoordelijkheidsgevoel louter iets is dat de ene mens wel heeft en de ander niet, maar dat een organisatie het ook kan stimuleren of afremmen.

#verantwoordelijkheid #verantwoordelijkewerknemers